Uit de resultaten van de begin maart gepubliceerde 24ste Global CEO Survey van PwC blijkt dat bedrijfsleiders enerzijds optimistisch zijn over de slaagkansen van hun eigen bedrijf omwille van de verwachte “remontada” van de economie, maar dat ze zich anderzijds ook grote zorgen maken. Die zorgen hebben te maken met de onzekerheid over het verloop van de pandemie, over het belasting- en regelgevingsbeleid en in wat mindere mate over de klimaatverandering. Ook bij de Belgische CEO’s is die tweespalt duidelijk (24th Annual Global CEO Survey | PwC Belgium).
Mij valt de laatste dagen op hoezeer bedrijven en overheden worstelen met het hinken op twee gedachten. Velen dromen immers van een “remontada” van de economie, een heropleving met ongebreidelde consumptie en nieuwe investeringen, met hedonisme dat gericht is op de instant bevrediging van alle mogelijke behoeftes, zodat we een eeuw na de eerste keer opnieuw van “roaring twenties” kunnen spreken, maar ze beseffen tegelijk dat dit eigenlijk niet kan. Dat we niet kunnen blijven dromen van groei in de traditionele betekenis van het woord. Omdat blijven groeien door gebruik te maken van eindige middelen niet mogelijk is voor de planeet, maar ook niet voor de mens. Dat we dus het oude denken moeten vervangen door een nieuw denken, waarin zogenaamde zebrabedrijven de bovenhand nemen op de zogenaamde eenhoorns en feniksen. (zie in dit verband het artikel " in de economie van morgen zijn zebrabedrijven belangrijker dan eenhoorns en feniksen) In de economie van morgen zijn zebra's belangrijker dan eenhoorns en feniksen | LinkedIn
De bomen reiken niet tot in de hemel want de middelen zijn nu eenmaal eindig. Hoewel een organisatie als VOKA bij monde van hoofdeconoom Bart Van Craeynest blijft pleiten voor meer groei (Foute les 1: Corona is het einde van een economie gebaseerd op groei - YouTube) leren onze gesprekken met academici, filosofen en…. jawel hoor ondernemers, dat steeds meer mensen inzien dat het simpele verhaaltje van een grotere taart maken, zodanig dat er meer welvaart is voor iedereen niet klopt. De taart nu groter maken betekent dat er straks geen bloem, meel en eieren meer zijn om nieuwe taarten te maken en dat er zelfs geen mensen meer zijn die ze kunnen bakken, want ook nu al blinkt België uit door het massaal afhaken van werknemers. (België is op weg naar half miljoen langdurig zieken - De Standaard)
De taart groter maken zorgt ervoor dat ze op korte termijn misschien enkel nog eetbaar zal zijn voor de “very happy few” en zelfs dat is niet zeker. Maar hoewel dat besef er is, blijft de neiging om te denken volgens de oude patronen erg groot. Dat was de jongste maanden duidelijk te merken op de financiële markten, waar het denken aan een terugkeer naar het oude normaal op een bepaald ogenblik zelfs weer voor een fameus staaltje van irrationele exuberantie zorgde: de koers van het aandeel Tesla steeg op woensdag 10 maart met 19,6%, waardoor de waarde van het bedrijf in één dag met 100 miljard dollar toenam. Zoals steeds was Tesla als het ware de verpersoonlijking van de verwachtingen voor de economische toekomst. En daaruit blijkt dat nog steeds heel wat mensen denken dat we na de pandemie zomaar terug kunnen naar het “oude normaal”. Ze gaan uit van dezelfde denkmodellen die de laatste vijftig jaar zijn gehanteerd en verwachten dus een zeer “bloeiende” economie. Zelfs de OESO, die nochtans in haar rapport “beyond growth” (BEYOND GROWTH: TOWARDS A NEW ECONOMIC APPROACH (oecd.org)) in september 2019 al waarschuwde dat we zo niet verder kunnen, verhoogde haar groeiverwachtingen voor de wereldeconomie voor 2021 tot 5,6%. De Global CEO Survey van PwC, dat zich vorig jaar via het boek “Ten years to Midnight” (Ten Years to Midnight (pwc.com)) ook aansloot bij de groeiende schare denkers en instellingen die zeggen dat we nood hebben aan een ander system bevat ook interviews met chief executives waarin de meest dringende kwesties van vandaag aan bod komen om leiders te helpen nadenken over wat de volgende stap is. Uit de antwoorden leidt PwC af dat er nu voor bedrijfsleiders een echte kans is voor reflectie, om een stap terug te zetten en zich permanent de vraag te stellen wat ze moeten doen om hun maatschappelijke verantwoordelijkheid echt op te nemen. Het beantwoorden van die vraag is een dwingende noodzaak die bijna elk aspect van hun bedrijfsmodel zal raken. Dit is zeker het geval voor klimaatverandering, waar de maatregelen van bedrijven tot nu toe achterblijven bij de door de overheid opgelegde doelstellingen voor het koolstofarm maken van de economie. PwC besluit in het rapport dat de pandemie de ondernemingen en hun leiders nu een unieke kans biedt om op een andere manier te gaan denken en om hun beslissingen en acties voortdurend af te wegen tegen de bredere maatschappelijke gevolgen. Het gaat om een enorme uitdaging. Mijn aanvoelen is dat PwC zelf een stap in die richting had kunnen zetten door de vraagstelling van de 24ste algemene CEO-bevraging niet op dezelfde manier aan te pakken als de 23 vorige. Door te peilen naar groeiverwachtingen – volgens de definitie van groei die de laatste decennia altijd is gehanteerd - bemoeilijkt PwC in feite de opdracht om anders te gaan nadenken. Volgens mij is het tijd om ook in dit ongetwijfeld interessante soort bevragingen van een ander uitgangspunt te vertrekken. Anders blijven bedrijfsleiders te veel denken in het traditionele patroon van “de taart groter maken”. Groei is niet per definitie verkeerd, maar het moet gaan om regeneratieve groei binnen de grenzen van wat de planeet aankan en met veel meer oog voor de schade die door de traditionele ratrace wordt aangericht. Aan de basis andere vragen stellen zal de spreidstand tussen het oude en het nieuwe denken wat vergemakkelijken. Embark wil daarbij ook zijn duit in het zakje doen, door organisaties te helpen om C-level mensen aan te trekken die zich het nieuwe denken al wel weten eigen te maken en die de organisatie op die manier helpen om te anticiperen en enkele stappen voor te blijven. Want iedereen zal nodig zijn om ervoor te zorgen dat het nieuwe denken het oude verdringt, zodat de moeilijke spreidstand niet langer moet worden aangehouden.
© Geert Degrande
Co-Founder Re-story Impact Journalistiek at Re-story
